Zatkany kanał łzowy u niemowląt – objawy, możliwe powikłania i leczenie

Zatkany kanał łzowy u niemowląt objawia się przede wszystkim uporczywym łzawieniem, gromadzeniem się śluzowej lub ropnej wydzieliny oraz zaczerwienieniem oka. Wczesna obserwacja i szybka konsultacja okulistyczna pozwalają ograniczyć ryzyko infekcji i dolegliwości bólowych. Poniżej wyjaśniamy, skąd bierze się problem, jak go rozpoznać, jakie niesie powikłania i na czym polega leczenie, krok po kroku.

Przeczytaj również: Czy protezy oczu mają różne wymiary?

Najczęstsze objawy, które powinny zwrócić uwagę opiekunów

Nadmierne łzawienie pojawia się nawet w spokojnym otoczeniu i bez widocznego podrażnienia. Łzy spływają po policzku, zamiast odpływać do nosa. To najczęstszy znak, że odpływ łez jest utrudniony.

Przeczytaj również: Jak regularne sesje Kobido wpływają na kondycję skóry?

Śluzowa lub ropna wydzielina zbiera się w kąciku oka, skleja rzęsy po drzemce. Uporczywe oczyszczanie przynosi krótkotrwały efekt, a wydzielina szybko powraca.

Przeczytaj również: Jaka proteza jest najbardziej komfortowa w użytkowaniu?

Zaczerwienienie oka i delikatny obrzęk okolicy kącika przy nosie pojawiają się w okresach zaostrzenia. Gdy stan zapalny narasta, dziecko może być niespokojne i częściej trzeć oko.

Jeśli dołączają się objawy zaostrzenia infekcji – gęsta ropna wydzielina, ból przy dotyku, gorączka, nasilony obrzęk kącika oka – potrzebna jest szybka ocena specjalistyczna.

Dlaczego dochodzi do niedrożności kanału łzowego u niemowląt

U większości noworodków przyczyną jest niewykształcona zastawka Hasnera. Ta cienka błonka, zlokalizowana na końcu przewodu nosowo-łzowego, zwykle pęka w trakcie porodu. Gdy pozostaje zamknięta, łzy nie spływają do jamy nosowej i gromadzą się w worku łzowym.

Katar i obrzęk błony śluzowej nosa mogą czasowo nasilać dolegliwości. Nawet przy częściowo drożnym przewodzie obrzęk utrudnia odpływ łez, co sprzyja zaleganiu wydzieliny i nadkażeniom bakteryjnym.

Problem jest częsty – dotyczy około 6–20% noworodków i niemowląt. U części dzieci dolegliwości ustępują wraz z dojrzewaniem struktur nosa i dróg łzowych, ale przewlekłe łzawienie wymaga oceny.

Możliwe powikłania nieleczonej niedrożności

Najczęściej rozwijają się infekcje bakteryjne worka łzowego i okolicznych tkanek. Pojawia się nasilona ropna wydzielina, zaczerwienienie i tkliwość.

Może dojść do zapalenia spojówek, co objawia się pieczeniem, światłowstrętem i sklejonymi rzęsami po śnie. Nawracające epizody bywają uciążliwe dla dziecka.

W okolicy kącika przy nosie może rozwinąć się stan zapalny kącika oka (okolica woreczka łzowego) z obrzękiem i bolesnością przy ucisku. Taki obraz wymaga pilnej konsultacji.

Jak rozpoznać niedrożność – etapy diagnostyki

Podstawą jest obserwacja objawów: charakter łzawienia, częstotliwość pojawiania się wydzieliny, czynniki nasilające (np. katar). Zebrany wywiad ułatwia ocenę nasilenia problemu.

W gabinecie wykonywana jest konsultacja okulistyczna z oceną przedniego odcinka oka i okolicy ujść dróg łzowych. Specjalista wyklucza inne przyczyny łzawienia (np. podrażnienie, ciało obce, wady powiek).

W razie potrzeby przeprowadza się badanie dróg łzowych, które ocenia drożność przewodu nosowo-łzowego i pomaga zaplanować dalsze postępowanie.

Leczenie zachowawcze – pierwszy krok w postępowaniu

W łagodnych i umiarkowanych przypadkach stosuje się masaż nosa (masaż okolicy woreczka łzowego). Delikatny ucisk kciukiem w kąciku przy nosie, kierowany ku dołowi, pomaga odblokować zastawkę i przesunąć zalegającą wydzielinę.

Gdy pojawia się nadkażenie, lekarz może zalecić krople lub maści z antybiotykiem stosowane miejscowo. Leczenie dobiera się do obrazu klinicznego i wieku dziecka.

Regularne oczyszczanie powiek i kącików oka jałowym gazikiem nasączonym przegotowaną wodą lub solą fizjologiczną wspiera higienę i ogranicza zaleganie wydzieliny.

Sondowanie kanału łzowego – kiedy rozważa się zabieg

Jeśli objawy utrzymują się mimo postępowania zachowawczego, rozważa się sondowanie dróg łzowych. Jest to mechaniczne udrożnienie kanalika łzowego wykonywane przez okulistę w warunkach zabiegowych.

Celem sondowania jest przywrócenie drożności przewodu nosowo-łzowego. O kwalifikacji do zabiegu decyduje obraz kliniczny, wiek dziecka i wynik badania dróg łzowych.

Praktyczne wskazówki dla rodziców i opiekunów

• Obserwuj, czy łzawienie utrzymuje się między infekcjami nosa. Jeśli tak – zaplanuj ocenę okulistyczną.
• W okresie kataru częściej oczyszczaj kąciki oczu i rozważ delikatny masaż zgodnie z instrukcją lekarza.
• Nie stosuj domowych środków do oczu (napary, mleko) – zwiększają ryzyko zakażeń.
• Gorączka, ból przy dotyku kącika oka, narastający obrzęk i gęsta ropa wymagają pilnej konsultacji.

Kiedy zgłosić się do specjalisty

Uporczywe łzawienie, nawracająca śluzowo-ropna wydzielina lub zaczerwienienie oka to wskazania do szybkiej oceny okulistycznej u niemowlęcia. Wczesne rozpoznanie ogranicza ryzyko infekcji i stanów zapalnych.

Więcej o przebiegu diagnostyki i postępowaniu przeczytasz tutaj: Zatkany kanał łzowy u niemowląt.

Najczęstsze pytania rodziców – krótkie odpowiedzi

• Czy to minie samo? U części dzieci drożność poprawia się wraz z dojrzewaniem, ale utrzymujące się objawy wymagają oceny.
• Czy katar może nasilać problem? Tak, obrzęk nosa utrudnia odpływ łez i sprzyja zaleganiu wydzieliny.
• Co z higieną oczu? Czyść kąciki jałowym gazikiem i solą fizjologiczną; unikaj pocierania i nienadzorowanych preparatów.
• Kiedy rozważa się zabieg? Gdy dolegliwości utrzymują się mimo masażu i leczenia miejscowego, po ocenie specjalistycznej.

Kluczowe informacje do zapamiętania

Nadmierne łzawienie, śluzowa/ropna wydzielina i zaczerwienienie to wysyłane przez organizm sygnały, że odpływ łez może być utrudniony. Najczęściej odpowiada za to niewykształcona zastawka Hasnera. Wstępnie pomaga leczenie zachowawcze (higiena i masaż, czasem antybiotyk miejscowy), a w razie utrzymywania się dolegliwości rozważa się sondowanie kanału łzowego. Szybka konsultacja okulistyczna jest wskazana przy uporczywym łzawieniu lub objawach zakażenia.